Μεταφράσαμε και δημοσιεύουμε με αφορμή τη συζήτηση που γίνεται αυτές τις μέρες με αφορμή τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει για το δημοψήφισμα της 1η Οκτώβρη για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, ένα κείμενο του Λ. Τρότσκι γραμμένο στις 13 Ιουλίου 1931. Είναι προφανές ότι η τότε με την τωρινή περίοδο δεν έχουν την παραμικρή σχέση, όσο κι αν ορισμένοι επιμένουν να ταυτίζουν τη λέξη Καταλονία με τη προλεταριακή επανάσταση, τον κομμουνισμό και την αναρχία. Μακάρι να ήταν έτσι. Είναι αλήθεια ότι το καταλανικό ζήτημα έρχεται από μακριά και τέθηκε με οξύτητα στα χρόνια της ισπανικής επανάστασης όταν λίγο πριν το 1936 ανακηρύχθηκε η “Καταλανική Δημοκρατία». Σήμερα επανέρχεται στο προσκήνιο σε μια άλλη εποχή και χωρίς κυρίως τις αναφορές στα κοινωνικά οράματα της Ισπανίας της δεκαετίας του 1930. Ακόμα και τότε όμως η απόσχιση της Καταλονίας που κάποιοι σήμερα φαντασιώνονται ως το πρώτο βήμα της κοινωνικής επανάστασης στην ιβηρική, αντιμετωπίζονταν από τους σοβαρούς επαναστάτες ως ένα σύνθημα που δεν είναι δικό μας. Προφανώς δεν περιμένουμε από ένα κείμενο του 1931 να πάρουμε γραμμή για ότι συμβαίνει 86 χρόνια μετά. Σίγουρα όμως μπορεί να βάλει μια τάξη στις σκέψεις μας, και ιδιαίτερα όταν επιδίδεται σε ανόητα ακροβατικά.
Καταλανοί δημοκρατικοί ηγέτες με επικεφαλής τον Λούις Κομπανις (1882-1940) πρόεδρο της Καταλονίας από το 1934 και σε όλη τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Εξόριστος μετά τον πόλεμο, συνελήφθη και παραδόθηκε από τη ναζιστική μυστική αστυνομία, τη Γκεστάπο, στην ισπανική δικτατορία του Φράνκο Φράνκο, όπου και τον εκτέλεσε το 1940
ΛΕΩΝ ΤΡΟΤΣΚΙ
Το εθνικό ζήτημα στην Καταλονία
Και πάλι για το θέμα του επίκαιρου ζητήματος της ισπανικής επανάστασης:
1. Ο Μαουρίν, ο «ηγέτης» του Συνασπισμού των Εργαζομένων και των Αγροτών (Bloque Obrero y Campesino, BOC), υιοθετεί την άποψη του αποσχισμού. Μετά από κάποιο δισταγμό, έχει ταχθεί αποφασιστικά με την αριστερή πτέρυγα του μικροαστικού εθνικισμού. Έχω ήδη γράψει ότι ο καταλανικός μικροαστικός εθνικισμός στο παρόν στάδιο είναι προοδευτικός. Αλλά με μια προϋπόθεση: ότι αναπτύσσει τη δραστηριότητά του έξω από τις γραμμές του κομμουνισμού και ότι είναι πάντα κάτω από τα χτυπήματα της κομμουνιστικής κριτικής. To να επιτραπεί στον μικροαστικό εθνικισμό να εκδηλωθεί κάτω από την κομμουνιστική μάσκα σημαίνει να δοθεί ένα παράλογο χτύπημα στην προλεταριακή πρωτοπορία και να σκοτωθεί η προοδευτική σημασία του μικροαστικού εθνικισμού.
2. Τι σημαίνει το πρόγραμμα του αποσχισμού; Η οικονομική και πολιτική διάλυση της Ισπανίας ή με άλλα λόγια ο μετασχηματισμός της Ιβηρικής Χερσονήσου σε ένα είδος Βαλκανικής Χερσονήσου με ανεξάρτητα κράτη που χωρίζονται από τελωνειακούς φραγμούς και με ανεξάρτητους στρατούς που διεξάγουν ανεξάρτητους ισπανικούς πολέμους. Φυσικά, ο σοφός Μαουρίν θα πει ότι δεν το θέλει αυτό. Αλλά τα προγράμματα έχουν τη δική τους λογική, κάτι που ο Μαουρίν δεν έχει.
3. Οι εργαζόμενοι και οι αγρότες των διαφόρων κομμάτων της Ισπανίας ενδιαφέρονται για την οικονομικό διαμελισμό της Ισπανίας; Σε καμία περίπτωση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, το να ταυτίσει κανείς τον αποφασιστικό αγώνα για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης με προπαγάνδα υπέρ του αποσχισμού, σημαίνει να επιτύχει ένα θανάσιμο έργο. Το πρόγραμμά μας είναι για την Ισπανική Ομοσπονδία με την απαραίτητη διατήρηση της οικονομικής ενότητας. Δεν έχουμε πρόθεση να επιβάλουμε αυτό το πρόγραμμα πάνω στις καταπιεσμένες εθνικότητες της χερσονήσου με τη βοήθεια των όπλων της μπουρζουαζίας. Με αυτή την έννοια, είμαστε ειλικρινά με το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Εάν η Καταλονία αποσχιστεί, η κομμουνιστική μειοψηφία της Καταλονίας, καθώς και της Ισπανίας, θα πρέπει να διεξάγουν αγώνα για την Ομοσπονδία.
4. Στα Βαλκάνια, η παλιά προπολεμική σοσιαλδημοκρατία, είχε ήδη προωθήσει το σύνθημα μιας Δημοκρατικής Βαλκανικής Ομοσπονδίας ως δρόμο εξόδου από το τρελοκομείο που δημιούργησαν τα χωριστά κράτη. Σήμερα, το κομμουνιστικό σύνθημα στα Βαλκάνια είναι η Βαλκανική Σοβιετική Ομοσπονδία (παρεμπιπτόντως: η Κομιντέρν υιοθέτησε το σύνθημα της Βαλκανικής Σοβιετικής Ομοσπονδίας, αλλά ταυτόχρονα απέρριψε το σύνθημα αυτό για την Ευρώπη!). Μπορούμε, κάτω από αυτές τις συνθήκες, να κάνουμε δικό μας το σύνθημα της βαλκανοποίησης της ισπανικής χερσονήσου; Δεν είναι τερατώδες;
5. Οι συνδικαλιστές, ή τουλάχιστον ορισμένοι από τους ηγέτες τους, δηλώνουν ότι θα πολεμήσουν κατά του αποσχισμού ακόμη και με τα όπλα στο χέρι. Σε αυτήν την περίπτωση, οι κομμουνιστές και οι συνδικαλιστές θα βρεθούν στις απέναντι πλευρές των οδοφραγμάτων, διότι χωρίς να μοιράζονται τις αποσχιστικές ψευδαισθήσεις, ενώ τις επικρίνουν, ταυτόχρονα, οι Κομμουνιστές πρέπει να στέκονται χωρίς οίκτο ενάντια στους δήμιους του ιμπεριαλισμού και στους συνδικαλιστές λακέδες τους.
6. Αν η μικροαστική τάξη κατορθώσει -παρά τις συμβουλές και την κριτική των κομμουνιστών- να επιτύχει το διαμελισμό της Ισπανίας, τα αρνητικά αποτελέσματα ενός τέτοιου καθεστώτος δεν θα χρειαστούν πολύ χρόνο για να εκδηλωθούν. Οι εργαζόμενοι και οι αγρότες των διαφόρων τμημάτων της Ισπανίας θα καταλήξουν σύντομα σε αυτό το συμπέρασμα: ναι, οι κομμουνιστές είχαν δίκιο. Αλλά αυτό σημαίνει ακριβώς ότι δεν πρέπει να αναλάβουμε την παραμικρή ευθύνη για το πρόγραμμα του Μαουρίν.
7. Ο Μονάτ ελπίζει ότι οι Ισπανοί συνδικαλιστές θα δημιουργήσουν ένα νέο «συνδικαλιστικό κράτος». Αντί αυτού, οι Ισπανοί φίλοι του Μονάτ ενσωματώνονται επιτυχώς στο αστικό κράτος. Είναι η ιστορία της άτυχης κότας που κάθεται στα αυγά της πάπιας. Σήμερα, είναι πολύ σημαντικό να ακολουθούμε όλα όσα λένε και κάνουν οι Ισπανοί συνδικαλιστές. Αυτό θα ανοίξει δυνατότητες για την Αριστερή Αντιπολίτευση στη Γαλλία να καταφέρει ένα σκληρό πλήγμα στον γαλλικό αναρχοσυνδικαλισμό. Δεν μπορεί κανείς να αμφιβάλει ούτε για μια στιγμή ότι υπό επαναστατικές συνθήκες οι αναρχοσυνδικαλιστές θα δυσφημίσουν τον εαυτό τους σε κάθε βήμα.
Η χαρισματική ιδέα των συνδικαλιστών συνίσταται στον έλεγχο του Cortes χωρίς να συμμετέχουν σε αυτό! Να χρησιμοποιήσουν επαναστατική βία, να αγωνιστούν για εξουσία, να αδράξουν την εξουσία – όλα αυτά δεν επιτρέπονται. Αντί αυτών, συνιστούν τον «έλεγχο» επί της αστικής τάξης που έχει την εξουσία. Μια υπέροχη εικόνα: η μπουρζουαζία τρώει το πρωινό της, το γεύμα και το δείπνο της, και το προλεταριάτο υπό την ηγεσία των συνδικαλιστών «ελέγχει» αυτές τις πράξεις – με άδειο στομάχι.
13 Ιουλίου 1931
Πρώτη Δημοσίευση: The Militant, Vol. IV No. 24, 19 September 19 1931
Πηγή: https://www.marxists.org/archive/trotsky/1931/07/spain01.htm
Μετάφραση για το avantgarde: Ο. Θαλασσινός
Avantgarde 