Περιμένουμε κάτι από τον Μπέρνι Σάντερς στην Αμερική;

του Νίκου Χ. για το Avantgarde

Η ανάδειξη του ριζοσπάστη Sanders στον γύρο στον προεδρικών εκλογών έχει προκαλέσει παγκόσμιο ενδιαφέρον, και όχι άδικα. Για πρώτη φορά φαίνεται να βγαίνει στην δημοσιότητα ένας πολιτικός που αυτοονομάζεται δημοκράτης σοσιαλιστής, με αρκετά ριζοσπαστικές θέσεις σε σχέση με τον μέσο όρο της πολιτικής που βλέπουμε στις ΗΠΑ. Μεταρρύθμιση των νόμων για την χρηματοδότηση των υποψηφίων για τις προεδρικές εκλογές, καθολικό σύστημα υγείας, θέσπιση κατώτατου μισθού στα 15 δολάρια, αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος καθώς και κατάργηση των διδάκτρων στα δημόσια πανεπιστήμια.

Ο διάβολος όμως κρύβεται στις λεπτομέρειες. Όσο και αν μας εντυπωσιάζουν αυτά τα αιτήματα στην πατρίδα του νεοφιλελεύθερισμού είναι αναγκαίο να εξετάσουμε τον Σάντερς, όχι απλά στη βάση μερικών αιτημάτων. Πριν λοιπόν αρχίσουμε τα χαμόγελα και τις φρούδες αισιοδοξίες είναι αναγκαίο να δούμε πιο αναλυτικά την τοποθέτηση του όσον αφορά την οικονομία και τον πόλεμο.

Οικονομική Κρίση και Wall Street

Αιχμή του δόρατος του Σάντερς στις εκλογές του Δημοκρατικού κόμματος είναι η κριτική της Wall Street. Από το σάητ του αλλά και τις δημόσιες τοποθετήσεις φαίνεται να υιοθετεί την άποψη ότι για την κρίση φταίει η έλλειψη ελέγχου και οι τεράστιες φοροαπαλλαγές του χρηματιστηριακού συστήματος. «… να θεσπιστεί ένας φόρος για τους κερδοσκόπους της Wall Street, των οποίων η απληστία, απερισκεψία και παράνομη συμπεριφορά σχεδόν κατέστρεψε την οικονομία πριν από εφτά χρόνια».

Είναι βέβαιο ότι οι προοδευτικές χαλαρώσεις του ελέγχου συνέβαλαν στη μορφή με την οποία εκδηλώθηκε η οικονομική κρίση στην Αμερική με τα στεγαστικά δάνεια. Όμως αυτή η ρητορική απαλείφει τον δομικό χαρακτήρα της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και πρώτα από όλα το γεγονός ότι η αδυναμία αποπληρωμής των χρεών από τα στεγαστικά δάνεια οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην πραγματική πτώση των μισθών έπειτα από την πετρελαϊκή κρίση του 1970. Το κεφάλαιο αποπειράθηκε να αντικαταστήσει την έλλειψη ζήτησης δανείζοντας για να διατηρήσει τα επίπεδα ανάπτυξης. Η απουσία αυτής της κριτικής και η αναγωγή της κρίσης στην ανευθυνότητα του χρηματιστηρίου δείχνει ότι ο Σάντερς δεν φαίνεται να διαφέρει ιδιαίτερα για τα δεδομένα του Δημοκρατικού Κόμματος.

Παρόλα αυτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η δημόσια διαφωνία του για την TTIP και για άλλες διεθνείς εμπορικές συμφωνίες που έχει συνάψει η κυβέρνηση των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. Στο παρελθόν έχει εκφράσει την τοποθέτηση ότι οι κακές εμπορικές συμφωνίες που οδηγούν το κεφάλαιο στο εξωτερικό σε χώρες με χαμηλό εργατικό κόστος είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχει ανεργία, μείωση μισθών και λιτότητα στις ΗΠΑ. Η αντίληψη περί μη «πατριωτικών» εταιριών που επενδύουν στην Κίνα και το Μεξικό, δεν μπορεί να αντέξει σε κριτική. Πέραν από το ότι εκκινεί από την αφετηρία ότι υπάρχουν και καλοί καπιταλιστές, εν τέλει καλλιεργεί και την θεώρηση ότι οι εργαζόμενοι μίας χώρας πρέπει να παλέψουν για να κρατήσουν το κεφάλαιο στη χώρα τους, και άρα να συμβιβαστούν με όποιους όρους θέτει για την παραμονή του.

Όταν ο Τραμπ λέει ότι η Κίνα, η Ινδία και η Ιαπωνία κλέβουν τους δουλειές των αμερικανών εργαζομένων λόγω των κακών εμπορικών συμφωνιών που οδηγούν τους επενδυτές εκτός συνόρων διαφοροποιείται ουσιαστικά από τον Μπέρνι;

Εξωτερική Πολιτική

Στην εξωτερική πολιτική φαίνεται ίσως ακόμα καλύτερα η πολιτικής του Σάντερς. Στο debate της 11^ης φεβρουαρίου δήλωσε χαρακτηριστικά

 «Οι επιθετικές κινήσεις της Ρωσίας στην Κριμαία και την Ουκρανία μας έχουν οδηγήσει σε μία κατάσταση στην οποία ο πρόεδρος Ομπάμα και το ΝΑΤΟ –πολύ σωστά κατά τη γνώμη μου – θεωρεί ότι πρέπει να ενισχύσουμε τη παρουσία των στρατευμάτων μας σε αυτό το κομμάτι του κόσμου και να δηλώσουμε στον Πούτιν ότι η προκλητικότητα του δεν πρόκειται να παραμείνει αναπάντητη… Πρέπει να δουλέψουμε με το ΝΑΤΟ για να προστατεύσουμε την Ανατολική Ευρώπη ενάντια σε αυτού του είδους την Ρωσική επιθετικότητα».

Η υπεράσπιση της εξωτερικής πολιτικής της τωρινής κυβέρνησης των ΗΠΑ, μίας κυβέρνησης η οποία ευθύνεται ή συνέβαλε σε ένοπλα πραξικοπήματα σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή είναι εκτός των ορίων του απλά προβληματικού. Όταν οι αντιδράσεις των υπόλοιπων κρατών στην αυταρχικότητα που πηγάζει κυρίως από τις ΗΠΑ βαφτίζονται επιθετικότητα και πρόκληση για την δημόσια ασφάλεια, τότε κάτι πάει στραβά. Μπορεί ο ίδιος να πλασάρεται ως αυτός που είχε εναντιωθεί στην εισβολή στο Ιράκ, ωστόσο δεν μπορούμε να πούμε ότι η αντίθεση του είχε κάποιο αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα. Άλλωστε η θετική στάση του απέναντι στο πόλεμο στη Σερβία δικαιολογήθηκε με όρους προστασίας των Βαλκανίων από την εθνοκάθαρση. Τέλος να σημειώσουμε ότι ο ίδιος στήριξε την εισβολή στο Αφγανιστάν διότι έπρεπε «να κυνηγηθούν οι τρομοκράτες που μας επιτέθηκαν».

Η αναπαραγωγή των κυρίαρχων ιδεολογημάτων των αμερικανικών ιμπεριαλιστικών πολέμων με τα οποία  πολιτεύεται ο Σάντερς φανερώνει ότι δεν πρόκειται να αποτελέσει εξαίρεση στο ιστορικό των Δημοκρατικών προέδρων που σφάγιασαν λαούς στο βωμό του κέρδους.

Ορισμένα πρώιμα συμπεράσματα

Ας μην μας προκαλεί εντύπωση το ποια πολιτικά πρόσωπα και ιδέες θα μπορούσε να επιλέξει το κατεστημένο για να μπορέσει να ανασυγκροτήσει τους δεσμούς πολιτικής εμπιστοσύνης με τα εκατομμύρια των Αμερικανών οι οποίοι είναι άνεργοι, άστεγοι, άποροι, θύματα του πολέμου και χωρίς κοινωνική ασφάλιση. Το βασικό δεδομένο στην τελική δεν είναι η επιλογή κανενός από τους υποψηφίους ή ακόμα και πολιτικής. Παρακολουθώντας τις προεκλογικές πολιτικές συζητήσεις γίνεται φανερό ότι θεμελιώδης στόχος των εκλογών είναι η δημιουργία όρων διευρυμένης πολιτικής συναίνεσης μέσω της ψευδαίσθησης της συμμετοχής.

Η υιοθέτηση μερικών συνθημάτων κοινωνικής δικαιοσύνης από το επιτελείο του Σάντερς, που εκφράστηκαν στα κινήματα των προηγούμενων χρόνων (Occupy, Blacklivesmatter)  εκφράζει ακριβώς μία τέτοια προσπάθεια επανασυγκρότησης των δεσμών. Όπως γράφει και ένα από τα σημαντικότερα think tanks της αστικής τάξης των ΗΠΑ το Brookings «Οι υποψήφιοι αυτοί (Τράμπ και Σάντερς) φέρνουν τους ανθρώπους που νιώθουν ότι δεν εκπροσωπούνται στην πολιτική συζήτηση… Αυτά είναι δημοκρατικά οφέλη τα οποία όλοι θα έπρεπε να αναγνωρίσουν». Και όταν το Brookings γράφει για δημοκρατικά οφέλη σαφώς και αναφέρεται στην αναζωογόνηση της πολιτικής εμπιστοσύνης στο αστικό πολιτικό σύστημα, και όχι σε κάποια αφηρημένη προσέγγιση της δημοκρατικότητας.

Έχοντας επίσης ως δεδομένο το γεγονός ότι στις ΗΠΑ η κομμουνιστική αριστερά δεν αποτελεί κίνδυνο για την αμερικανική πολιτική, ας μην μας παραξενέψει μία προσπάθεια οικειοποίησης των όρων του σοσιαλισμού για την επιτέλεση αλλότριων στόχων. Επομένως εκεί που μερικοί σύντροφοι στην Ελλάδα βγάζουν τα συμπεράσματα τους όσον αφορά τον Σάντερς βασιζόμενοι κυρίως στη σχετική ιδεολογική και προγραμματική διαφορά του σε σχέση με τους υπόλοιπους υποψηφίους στο Δημοκρατικό και το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, η κομμουνιστική αριστερά καλά θα κάνει να δει αν η εκλογή του Σάντερς μπορεί να δημιουργήσει ουσιαστικά καλύτερους όρους για την αριστερά στις ΗΠΑ.

Και η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Οι ΗΠΑ χρειάζονται τώρα μία δυνατή πρωτοπορία που να μπορέσει να ανασυγκροτήσει το προλεταριάτο σε νέα κατεύθυνση. Τα πλήγματα από τον μακαρθισμό την αντεπανάσταση και τον θεωρητικό εκφυλισμό έχουν αφήσει ένα τεράστιο κενό στην κομμουνιστική αριστερά των ΗΠΑ.  Σε αυτό το πλαίσιο χρειάζεται κομμουνιστική ανασυγκρότηση και δημιουργία ταυτότητας και όχι αυταπάτες περί του ρόλου ενός Μπέρνι Σάντερς. Αν δείχνουν κάτι οι προεδρικές εκλογές αυτό είναι ότι η αμερικανική κοινωνία κρύβει μέσα της αρκετό μπαρούτι. Η στροφή όλων του υποψηφίων του Ρεπουμπλικανικού κόμματος προς ακραία αντιδραστικές θέσεις, την ξενοφοβία, τον ρατσισμό πρέπει να αποτελέσει σημάδι για τις ευρύτερες διεργασίες που γίνονται στο αντίπαλο στρατόπεδο. Γιατί ο Τράμπ και ο κάθε Τράμπ δεν είναι ποτέ απλά ένας αυτοαναφορικός δισεκατομμυριούχος που αποφάσισε να κατακτήσει άλλο ένα διαμάντι για το στέμμα του. Αποτελεί συστημική πολιτική του πως επιδιώκει η αστική τάξη να επικοινωνεί με τον αμερικανικό λαό, στη βάση ενός νέου είδους συναίνεσης. Από την άλλη ο ενθουσιασμός των από τα κάτω για τον Σάντερς, σίγουρα δείχνει ότι υπάρχει ένα κομμάτι της αμερικανικής κοινωνίας που ακούει και δεν έχει παθητικοποιηθεί πολιτικά. Εκεί η αριστερά θα πρέπει πρωτίστως να στρέψει τα βέλη της.

sortlink: http://wp.me/pryYN-2ob