του Πάνου Κοσμά*, από το Κόκκινο
Από την περίοδο υπογραφής της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου, ο Ευ. Βενιζέλος είχε δηλώσει ότι η 6η δόση του δανείου της τρόικας πρέπει να εκταμιευτεί μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου, αλλιώς το ελληνικό Δημόσιο δεν θα μπορεί να ανταποκριθείς τις υποχρεώσεις του. Στη συνέχεια και αφού πέρασε η 15η Σεπτεμβρίου χωρίς να πέσει ο ουρανός στο κεφάλι μας, η απειλή αναπροσαρμόστηκε, με νέα ημερομηνία του… τέλους του κόσμου τα μέσα Οκτωβρίου.
Η τρόικα αλλά και η ελληνική κυβέρνηση έπαιξαν με την ιδέα της απειλής είτε και της υλοποίησης μιας προσωρινής εσωτερικής στάσης πληρωμών προς μισθούς, συντάξεις και ασφάλιση – περίθαλψη, ώστε να εκβιάσουν για την αποδοχή του νέου πακέτου μέτρων. Στη συνέχεια, όμως, φοβήθηκαν (κυρίως η τρόικα) την υλοποίηση μιας τέτοιας απειλής, καθώς θα εκλαμβανόταν από τις περιβόητες «αγορές» τους σαν ένδειξη αδυναμίας του ελληνικού Δημοσίου να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του γενικώς, άρα και σαν απαρχή μιας στάσης πληρωμών που δεν θα ήταν μόνο εσωτερική. Ως αποτέλεσμα, η απειλή παραμένει στο τραπέζι, αλλά ο τρόπος που τέθηκε και αναπροσαρμόζεται διαρκώς είναι εξόχως διδακτικός!
Η ελληνική κυβέρνηση έδειξε μεγαλύτερη έφεση και απερισκεψία ακόμη κι από την τρόικα στο να χρησιμοποιήσει αυτή την απειλή. Υπάρχει ένας λόγος που δείχνει αυτό το ζήλο, ο οποίος δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός: ότι οι ελληνικές τράπεζες κάλυπταν συστηματικά τις ανάγκες τους σε ρευστότητα διαχειριζόμενες τα ρευστά διαθέσιμα του ελληνικού Δημοσίου. Μέχρι και τις 21 Αυγούστου αυτά τα διαθέσιμα ανέρχονταν σε 10-11 δισ. ευρώ, ήταν κατατεθειμένα στις ελληνικές τράπεζες και κάλυπταν τρέχουσες ανάγκες τους σε ρευστότητα. Όμως, από τις 22 Αυγούστου και ύστερα τα διαθέσιμα του Δημοσίου άρχισαν να μειώνονται ραγδαία, κυρίως λόγω δαπανών για χρεολύσια και τόκους, και από τις 22 Σεπτεμβρίου και ύστερα έπεσαν σε 1 δισ. ευρώ. Όταν λοιπόν ο Βενιζέλος τον Ιούλιο δήλωνε ότι η 6η δόση πρέπει να εκταμιευτεί μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου, είχε στο μυαλό του ότι θα εξανεμίζονταν τα διαθέσιμα του Δημοσίου και θα «στέγνωναν» από ρευστότητα οι τράπεζες, κι όχι βέβαια τους μισθούς και τις συντάξεις – για τις οποίες απέδειξε πόση ευαισθησία διαθέτει με το τελευταίο «πακέτο» μέτρων…
Όταν η απειλή για αδυναμία πληρωμής μισθών και συντάξεων ανανεώθηκε για τα μέσα Σεπτεμβρίου, με στόχο να περάσουν τα μέτρα, ανακαλύφθηκε μια ενοχλητική λεπτομέρεια: στις 22 Οκτωβρίου το ελληνικό Δημόσιο πρέπει να πληρώσει 1,2 δισ. ευρώ για τόκους του δημόσιου χρέους. Άρα, οι δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών ότι από τα μέσα Οκτωβρίου το Δημόσιο δεν θα μπορούσε να πληρώσει μισθούς και συντάξεις θα μπορούσε να δημιουργήσει την υπόνοια ότι δεν θα είχε επίσης να πληρώσει και τους τόκους για το δημόσιο χρέος. Από την άλλη, δεν μπορούσε να μην πληρώσει δεκαπενθήμερο στους δημόσιους υπαλλήλους στις 13 Οκτωβρίου (κάτι περισσότερο από 500 εκατ. ευρώ) και να πληρώσει στις 22 Οκτωβρίου 1,2 δισ. ευρώ για τόκους… Έτσι, πρώτα η τρόικα ανακοίνωσε ότι το ελληνικό Δημόσιο μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου (!) και στη συνέχεια το επανέλαβε ο Βενιζέλος…
Τι το ιδιαίτερο έχουν τώρα τα μέσα Νοεμβρίου; Είναι απλό: μέχρι τότε θα πρέπει να έχει ψηφιστεί από τη Βουλή το αναθεωρημένο Μεσοπρόθεσμο και ο προϋπολογισμός του 2012, θα έχει πραγματοποιηθεί η ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής στις 23 ΟΚτωβρίου, θα έχουν διαμορφωθεί και θα είναι «ετοιμοπόλεμα» τα σχέδια για το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους και θα έχει πραγματοποιηθεί η σύνοδος του G-20 στις Κάννες στις 3 ΝΟεμβρίου, που υποτίθεται ότι θα εντάξει το ελληνικό «κούρεμα» σε μια διεθνή συμφωνία για τη διαχείριση της κρίσης. Μέχρι τότε, ο εκβιασμός είναι χρήσιμος για να πειθαναγκαστούν οι Έλληνες εργαζόμενοι να δεχτούν τα νέα πακέτα μέτρων που συνοδεύουν το «κούρεμα». Και μην ξεχνάμε ότι είναι πιο χρήσιμο και αποτελεσματικό να εκβιάζεις παρά να υλοποιείς τον εκβιασμό…
Εννοείται βέβαια ότι αυτός ο εκβιασμός είναι μονομερής: δεν απευθύνεται στις τράπεζες (εκεί το κυβερνητικό άγχος είναι πώς θα σωθούν οι μεγαλομέτοχοί τους μέσα από διαρκή πακέτα στήριξης), δεν απευθύνεται στους εφοπλιστές (που πληρώνουν ετήσιο φόρο λιγότερο από τους… συνταξιούχους), δεν απευθύνεται στους μεγαλο-οφειλέτες του Δημοσίου (ο Κουσελάς αποκάλυψε ότι η λίστα με τους μεγαλύτερους εξ αυτών κάπου έχει χαθεί στα συρτάρια του υπουργείου Οικονομικών), δεν απευθύνεται στους βιομήχανους, δεν απευθύνεται στις βιομηχανίες και στους εμπόρους όπλων (οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα εξυπηρετούνται κανονικά), δεν απευθύνεται στην εκκλησία (η περιουσία της είναι στο απυρόβλητο). Απευθύνεται μονομερώς στους εργαζόμενους, τους συνταξιούχους, τους ανέργους, τα φτωχά λαϊκά στρώματα.
Τι αποδεικνύουν τα επίσημα στοιχεία
Κατά τα άλλα βέβαια, αυτό που ισχύει γενικά, ισχύει και συγκεκριμένα προκειμένου για τον Οκτώβριο, το Νοέμβριο κ.λπ.: Τα μηνιαία καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού υπερεπαρκούν για να πληρωθούν μισθοί, συντάξεις, ασφάλιση – περίθαλψη, γεγονός που αποδεικνύεται από τα επίσημα στοιχεία (Δελτία εκτέλεσης του προϋπολογισμού, Προσχέδιο προϋπολογισμού 2012):
Τα μέσα μηνιαία καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού ανέρχονται σε 4.298 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, με βάση τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού και τα στοιχεία του Προσχεδίου προϋπολογισμού 2012, στο τετράμηνο Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος 2011 το υπουργείο Οικονομικών αναμένει να συγκεντρώσει 20.888 εκατ. ευρώ, άρα τα μέσα μηνιαία έσοδα σε αυτό το τετράμηνο θα είναι 5.222 εκατ. ευρώ, λόγω των νέων μέτρων (χαράτσια κ.λπ.).
Οι δαπάνες για χρεολύσια και τόκους μέχρι το τέλος του 2011 έχουν ως εξής:
• Οι συνολικές οφειλές για χρεολύσια μέχρι το τέλος του έτους είναι χαμηλές και ανέρχονται σε 1.687 εκατ. ευρώ. Από αυτά, τα 973 εκατ. ευρώ αφορούν τη λήξη των «φαρμακευτικών ομολόγων», που είχε εκδώσει το ελληνικό Δημόσιο για να εξοφλήσει τους προμηθευτές των ελληνικών νοσοκομείων. Τα ομόλογα αυτά έχουν μηδενικό επιτόκιο και λήγουν στις 22 Δεκεμβρίου. Τα υπόλοιπα 714 εκατ. ευρώ λήγουν στις 30 Δεκεμβρίου και αφορούν ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου για την εξόφληση οφειλών προς ΕΛ.ΠΕ., ΑΤΕ και ΕΛΓΑ. Στο υπολειπόμενο διάστημα μέχρι το τέλος του έτους υπάρχουν επίσης αρκετές λήξεις εντόκων γραμματίων, τα οποία όμως θα εξοφληθούν με επανεκδόσεις εντόκων ίδιου ύψους. Σημειώνεται ότι το πρώτο ομόλογο αναφοράς του ελληνικού Δημοσίου από δω και πέρα λήγει στις 20 Μαρτίου του 2012, οπότε πρέπει το ελληνικό Δημόσιο να καταβάλει για την εξόφλησή του 14,4 δισ. ευρώ.
• Η συνολική δαπάνη για τόκους μέχρι το τέλος του έτους ανέρχεται σε 1,7 δισ. ευρώ, από τα οποία το μεγαλύτερο μέρος (περί το 1,2 δισ. ευρώ) θα πρέπει να καταβληθεί στις 22 Οκτωβρίου.
• Η μέση μηνιαία δαπάνη για μισθούς, συντάξεις και ασφάλιση – περίθαλψη είναι 3.266 εκατ. ευρώ.
Από τα προηγούμενα προκύπτει ότι τον Οκτώβριο, για παράδειγμα, παρόλο που υπάρχει η δαπάνη 1,2 δισ. ευρώ για τόκους, τα έσοδα επαρκούν για να πληρωθούν τόσο οι τόκοι όσο και μισθοί, συντάξεις, ασφάλιση – περίθαλψη, που ανέρχονται συνολικά σε 4.462 εκατ. ευρώ, έναντι μέσων μηνιαίων εσόδων 5.222 εκατ. ευρώ, στα οποία πρέπει να συνυπολογιστεί και το 1 δισ. ευρώ των ρευστών διαθεσίμων.
Βεβαίως, υπάρχουν και άλλες κατηγορίες δαπανών, οι οποίες χωρίς τα δανεικά της τρόικας δεν μπορούν να καλυφθούν στο σύνολό τους. Διότι όπως έχουμε ήδη πει, έλλειμμα σημαίνει ότι τα δημόσια έσοδα δεν επαρκούν για να καλύψουν το σύνολο των δημόσιων δαπανών. Το ζήτημα λοιπόν είναι ξανά το ίδιο: Όταν έρθει η ώρα που τα λεφτά δεν επαρκούν για όλες τις κατηγορίες δαπανών, ποιες θα πληρωθούν και ποιες θα μείνουν απλήρωτες. Η κυβέρνηση, εκτοξεύοντας την απειλή ότι κάποια στιγμή δεν θα πληρώνονται μισθοί και συντάξεις, δηλώνει ότι έχει κάνει την επιλογή της: απόλυτη προτεραιότητα έχει γι’ αυτήν να είναι συνεπής με τις υποχρεώσεις της προς τους τοκογλύφους δανειστές. Προκειμένου να είναι συνεπής προς αυτούς, είναι διατεθειμένη να μην πληρώσει μισθούς και συντάξεις.
Καθένας διαλέγει το στρατόπεδό του. Σε ό,τι αφορά εμάς, τη ριζοσπαστική Αριστερά, επιλέγουμε να ιεραρχήσουμε τους μισθούς, τις συντάξεις, την ασφάλιση – περίθαλψη πάνω από τις οφειλές στους τοκογλύφους δανειστές!
ΠΙΝΑΚΑΣ
Ταμειακά διαθέσιμα, έσοδα και δαπάνες για μισθούς, συντάξεις και περίθαλψη, και δαπάνες για χρεολύσια και τόκους μέχρι το τέλος του 2011 (δισ. ευρώ)
Ταμειακά διαθέσιμα** ……………………………………………………..1.000
Μέσα μηνιαία*** έσοδα Τακτικού Προϋπολογισμού………… 4.298
Μέσα μηνιαία έσοδα τετραμήνου Σεπτ.-Δεκέμβριος 2011….. 5.222
Μέση μηνιαία*** δαπάνη για μισθούς………………………………1.269
Μέση μηνιαία δαπάνη** για συντάξεις………………………………541
Μέση μηνιαία δαπάνη** για ασφάλιση-περίθαλψη…………….1.456
Τόκοι……………………………………………………………………………….1.700
Ομολόγων Δημοσίου ……………………………………………………..1.287
Εντόκων γραμματίων……………………………………………………….300
Άλλων δανείων………………………………………………………………..113
Χρεολύσια…………………………………………………………………………1,687
Φαρμακευτικό ομόλογο 22/12…………………………………………0,973
Ομόλογο ΕΛ.ΠΕ., ΕΛΓΑ, ΑΤΕ 30/12………………………………….0,714
*Τα δύο αυτά κειμενάκια κατατέθηκαν και συζητήθηκαν στην Επιτροπή Οικονομίας της Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ
** Ύστερα από τις 22 Σεπτεμβρίου 2011
** Τα μέσα μηναία μεγέθη δεν ταυτίζονται με τα πραγματικά, αλλά αποτελούν μια αρκετά ικανοποιητική προσέγγιση, κατάλληλη για τι συγκρίσεις που επιχειρούμε σε αυτό το σημείωμα
Avantgarde 