Σε μετάφραση ΜΜ για το avantgarde. Πηγή: marxists.org, «On the Sino-Japanese War«
Αγαπητέ σύντροφε Ντιέγκο Ριβέρα,
Τις τελευταίες μέρες έχω διαβάσει μερικές από τις μελέτες των ελεριτών (Oehlerites) και των αϊφελιτών (Eiffelites) (ναι, υπάρχει και τάση αυτού του είδους!) σχετικά με τον εμφύλιο πόλεμο στην Ισπανία και το Σινοϊαπωνικό πόλεμο. Ο Λένιν αποκαλούσε τις ιδέες αυτών των ανθρώπων «παιδικές αρρώστιες». Ένα άρρωστο παιδί προκαλεί συμπόνια. Έχουν περάσει όμως είκοσι χρόνια από τότε. Τα παιδιά έχουν βγάλει γένια, μερικά έχουν αποκτήσει ακόμα και φαλάκρες. Αλλά δεν έχουν σταματήσει την παιδαριώδη φλυαρία τους. Αντίθετα, έχουν αυξήσει όλα τα σφάλματά τους και όλη την ανοησία τους στο δεκαπλάσιο ενώ σ’ αυτά έχουν προστεθεί και τα αίσχη τους. Μας ακολουθούν βήμα προς βήμα. Δανείζονται κάποια από τα στοιχεία της ανάλυσής μας. Διαστρεβλώνουν αυτά τα στοιχεία χωρίς όρια και τα αντιπαραθέτουν στα υπόλοιπα. Μας διορθώνουν. Όταν εμείς ζωγραφίζουμε μια ανθρώπινη μορφή, αυτοί προσθέτουν μια δυσμορφία. Όταν είναι γυναίκα, τη διακοσμούν με μ’ ένα χοντρό μουστάκι. Όταν ζωγραφίζουμε έναν κόκορα, βάζουν ένα αυγό από κάτω του. Και όλη αυτήν την παρωδία την αποκαλούν Μαρξισμό και Λενινισμό.
Σ’ αυτό το γράμμα θέλω να σταθώ και να συζητήσω μόνο το Σινοϊαπωνικό πόλεμο. Στη δήλωσή μου στον αστικό τύπο, είπα πως το καθήκον των εργατικών οργανώσεων της Κίνας είναι να συμμετάσχουν ενεργά και από τις πρώτες γραμμές στον παρόντα πόλεμο εναντίον της Ιαπωνίας, χωρίς να εγκαταλείψουν ούτε για μια στιγμή το πρόγραμμά τους και την ανεξάρτητη δραστηριότητά τους. Αυτό όμως είναι «σοσιαλπατριωτισμός!», φώναξαν οι αϊφελίτες. Είναι συνθηκολόγηση με τον Τσιαν Κάι-Σεκ! Είναι εγκατάλειψη της αρχής της ταξικής πάλης! Ο μπολσεβικισμός κήρυξε τον επαναστατικό ντεφετισμό στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Τώρα, και ο πόλεμος στην Ισπανία καθώς και ο Σινοϊαπωνικός πόλεμος είναι και οι δύο ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι. «Η θέση μας σχετικά με τον πόλεμο στην Κίνα είναι η ίδια. Η μόνη σωτηρία για τους εργάτες και τους χωρικούς της Κίνας είναι να παλέψουν ανεξάρτητα εναντίων των δύο στρατών, εναντίων του Κινέζικου στρατού με τον ίδιο τρόπο όπως και εναντίων του Ιαπωνικού στρατού». Αυτές οι τέσσερις γραμμές, παρμένες από έγγραφο των αϊφελιτών στις 10 Σεπτέμβρη του 1937, είναι αρκετές για να πούμε: εδώ έχουμε να κάνουμε είτε με πραγματικούς προδότες είτε με παντελώς ηλίθιους. Η ηλιθιότητα όμως που φτάνει σ’ αυτόν το βαθμό, ισούται με προδοσία.
Δε βάζουμε κι ούτε βάλαμε ποτέ όλους τους πολέμους στο ίδιο επίπεδο. Ο Μαρξ και ο Έγκελς υποστήριξαν τον επαναστατικό αγώνα των Ιρλανδών ενάντια στη Μεγάλη Βρετανία, των Πολωνών ενάντια στον τσάρο, παρ’ όλο που στους δύο αυτούς εθνικιστικούς πολέμους οι ηγέτες ήταν, ως επί το πλείστον, μέλη της μπουρζουαζίας και κατά καιρούς ακόμη και της φεουδαρχικής αριστοκρατίας… σε κάθε περίπτωση, αντιδραστικοί Καθολικοί. Όταν ο Αμπντ ελ-Κριμ ξεσηκώθηκε εναντίων της Γαλλίας, οι δημοκράτες και οι σοσιαλδημοκράτες μίλησαν με μίσος για τον αγώνα ενός «άγριου τυράννου» εναντίον της «δημοκρατίας». Το κόμμα του Λέων Μπλουμ υποστήριξε αυτήν την οπτική. Εμείς όμως, Μαρξιστές και Μπολσεβίκοι, θεωρήσαμε προοδευτικό πόλεμο τον αγώνα των Riffians ενάντια στην ιμπεριαλιστική κυριαρχία. Ο Λένιν έγραψε εκατοντάδες σελίδες όπου καταδείκνυε τη θεμελιώδη αναγκαιότητα της διάκρισης μεταξύ των ιμπεριαλιστικών και των αποικιοκρατούμενων και μισο-αποικιοκρατούμενων εθνών που αποτελούν τη μεγάλη πλειοψηφία της ανθρωπότητας. Μιλώντας κανείς για «επαναστατικό ντεφετισμό» γενικά, χωρίς να διακρίνει τις εκμεταλλεύτριες από τις εκμεταλλευόμενες χώρες, φτιάχνει μια άθλια καρικατούρα του Μπολσεβικισμού και τη θέτει στην υπηρεσία των ιμπεριαλιστών.
Στην Άπω Ανατολή έχουμε ένα κλασσικό παράδειγμα. Η Κίνα είναι μια μισο-αποικιοκρατούμενη χώρα την οποία η Ιαπωνία μετατρέπει, μπροστά στα μάτια μας, σε αποικιοκρατούμενη χώρα. Ο αγώνας της Ιαπωνίας είναι ιμπεριαλιστικός και αντιδραστικός. Ο αγώνας της Κίνας είναι απελευθερωτικός και προοδευτικός.
Ο Τσιαν Κάι-Σεκ όμως; Δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες σχετικά με τον Τσιαν Κάι-Σεκ, το κόμμα του, ή ολόκληρη την άρχουσα τάξη της Κίνας, ακριβώς όπως ο Μαρξ και ο Ένγκελς δεν είχαν αυταπάτες σχετικά με τις άρχουσες τάξεις της Ιρλανδίας και της Πολωνίας. Ο Τσιαν Κάι-Σεκ είναι ο δήμιος των Κινέζων εργατών και χωρικών. Σήμερα όμως είναι αναγκασμένος, παρ’ όλα αυτά, να αγωνιστεί εναντίον της Ιαπωνίας για τα απομεινάρια της ανεξαρτησίας της Κίνας. Αύριο μπορεί να προδώσει και πάλι. Είναι δυνατόν. Είναι πιθανό. Είναι ακόμη και αναπόφευκτο. Σήμερα όμως αγωνίζεται. Μόνο δειλοί, αχρείοι ή παντελώς ηλίθιοι μπορούν να αρνηθούν να συμμετάσχουν σ’ αυτόν τον αγώνα.
Ας χρησιμοποιήσουμε το παράδειγμα μιας απεργίας για να ξεκαθαρίσουμε το ζήτημα. Δεν υποστηρίζουμε όλες τις απεργίες. Εάν, για παράδειγμα, κηρυχτεί μια απεργία για να διωχτούν οι Μαύροι, οι Κινέζοι ή οι Γιαπωνέζοι εργάτες από ένα εργοστάσιο, είμαστε αντίθετοι σ’ αυτήν την απεργία. Εάν όμως μια απεργία στοχεύει στη βελτίωση – στο βαθμό που μπορεί – των συνθηκών για τους εργάτες, είμαστε οι πρώτοι που θα συμμετάσχουμε, όποια κι αν είναι η ηγεσία. Στη μεγάλη πλειοψηφία των απεργιών οι ηγέτες είναι ρεφορμιστές, προδότες εξ επαγγέλματος, πράκτορες του κεφαλαίου. Αντιτίθενται σε κάθε απεργία. Από καιρό σε καιρό όμως, η πίεση των μαζών ή η αντικειμενική κατάσταση τους αναγκάζει να πάρουν το δρόμο του αγώνα.
Ας φανταστούμε, για μια στιγμή, έναν εργάτη να λέει στον εαυτό του: «Δε θέλω να συμμετέχω στην απεργία γιατί οι ηγέτες είναι πράκτορες του κεφαλαίου». Αυτό το δόγμα της ακροαριστερής ανοησίας θα εξυπηρετούσε στο να τον φωνάξουμε με το πραγματικό του όνομα: απεργοσπάστη. Η υπόθεση του Σινοϊαπωνικού πολέμου, είναι από αυτήν την άποψη, εντελώς ανάλογη. Αν η Ιαπωνία είναι μια ιμπεριαλιστική χώρα και η Κίνα είναι το θύμα του ιμπεριαλισμού, είμαστε υπέρ της Κίνας. Ο Ιαπωνικός πατριωτισμός είναι η αποκρουστική μάσκα της παγκόσμιας ληστείας. Ο Κινέζικος πατριωτισμός είναι νομιμοποιημένος και προοδευτικός. Να τους βάλουν στο ίδιο επίπεδο μιλώντας για «σοσιαλπατριωτισμό», αυτό μπορεί να το κάνουν μόνο αυτοί που δε διάβασαν καθόλου Λένιν, αυτοί που δεν κατάλαβαν τίποτα από τη στάση των Μπολσεβίκων κατά τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και που δεν μπορούν παρά να διαστρεβλώνουν και να εκπορνεύουν τα διδάγματα του Μαρξισμού. Οι αϊφελίτες άκουσαν ότι οι σοσιαλπατριώτες κατηγορούν τους διεθνιστές πως είναι πράκτορες του εχθρού και μας λένε: «Κάνετε το ίδιο πράγμα». Σ’ έναν πόλεμο μεταξύ δύο ιμπεριαλιστικών χωρών δεν τίθεται ζήτημα δημοκρατίας ούτε εθνικής ανεξαρτησίας, αλλά καταπίεσης των υπανάπτυκτων μη ιμπεριαλιστικών λαών. Σ’ έναν τέτοιο πόλεμο οι δύο χώρες βρίσκονται στο ίδιο ιστορικό επίπεδο. Οι επαναστάτες και των δύο στρατών είναι ντεφετιστές. Η Ιαπωνία και η Κίνα όμως δε βρίσκονται στο ίδιο ιστορικό επίπεδο. Η νίκη της Ιαπωνίας θα σηματοδοτήσει την υποδούλωση της Κίνας, το τέλος της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξής της και την τρομερή ενδυνάμωση του Ιαπωνικού Ιμπεριαλισμού. Στον αντίποδα, η νίκη της Κίνας θα σηματοδοτήσει την κοινωνική επανάσταση στην Ιαπωνία και την ελεύθερη, δηλαδή την ανεμπόδιστη από την εξωτερική καταπίεση, ανάπτυξη της ταξικής πάλης στην Κίνα.
Μπορεί όμως ο Τσιαν Κάι-Σεκ να διασφαλίσει τη νίκη; Δεν το πιστεύω. Είναι αυτός, ωστόσο, που ξεκίνησε τον πόλεμο και που σήμερα τον διευθύνει. Για να τον αντικαταστήσει κανείς είναι απαραίτητο να αποκτήσει αποφασιστική επιρροή στο προλεταριάτο και στο στράτευμα, και για να το κάνει αυτό δεν πρέπει να μείνει αιωρούμενος στον αέρα αλλά να μπει καταμεσής στη μάχη. Πρέπει να αποκτήσουμε επιρροή και κύρος στο στρατιωτικό αγώνα ενάντια στην ξένη εισβολή και στον πολιτικό αγώνα ενάντια στις αδυναμίες, τις ανεπάρκειες και την εσωτερική προδοσία. Σε ένα ορισμένο σημείο, που δεν μπορούμε να καθορίσουμε εκ των προτέρων, αυτή η πολιτική εναντίωση μπορεί και πρέπει να μετατραπεί σε ένοπλη αναμέτρηση, καθώς ο εμφύλιος πόλεμος, όπως και ο πόλεμος γενικά, δεν είναι τίποτα άλλο από τη συνέχεια του πολιτικού αγώνα. Είναι, ωστόσο, απαραίτητο να γνωρίζουμε πότε και πως να μετατρέψουμε την πολιτική εναντίωση σε ένοπλο ξεσηκωμό.
Κατά τη διάρκεια της Κινεζικής επανάστασης του 1925-27 επιτεθήκαμε στις πολιτικές της Κομιντέρν. Γιατί; Είναι απαραίτητο να κατανοηθούν σωστά οι λόγοι. Οι αϊφελίτες ισχυρίζονται πως αλλάξαμε τη στάση μας πάνω στο Κινέζικο ζήτημα. Αυτό οφείλεται στο ότι αυτοί οι κακόμοιροι δεν κατάλαβαν τίποτα από τη στάση μας στα 1925-27. Ποτέ δεν αρνηθήκαμε ότι ήταν καθήκον του Κομμουνιστικού Κόμματος να πάρει μέρος στον πόλεμο των αστών και των μικροαστών του Νότου εναντίων των στρατηγών του Βορρά, των πρακτόρων του ιμπεριαλισμού. Ποτέ δεν αρνηθήκαμε την αναγκαιότητα του στρατιωτικού συνασπισμού μεταξύ του ΚΚ και του Κουόμιτανγκ. Αντίθετα, ήμασταν οι πρώτοι που τον προτείναμε. Απαιτήσαμε, ωστόσο, να διατηρήσει το ΚΚ πλήρως την πολιτική και οργανωτική του ανεξαρτησία, δηλαδή, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου ενάντια στους εσωτερικούς πράκτορες του ιμπεριαλισμού, η εργατική τάξη να παραμείνει στην πρώτη γραμμή του στρατιωτικού αγώνα για την προετοιμασία της πολιτικής ανατροπής της μπουρζουαζίας. Διατηρούμε την ίδια πολιτική και στον παρόντα πόλεμο. Διατηρούμε τη στάση μας μέχρι κεραίας. Οι ελερίτες και οι αϊφελίτες, από την άλλη, δεν έχουν καταλάβει τίποτα από την πολιτική μας, ούτε από αυτήν στα 1925-27 ούτε από τη σημερινή.
Στη δήλωσή μου στον αστικό τύπο στην αρχή της πρόσφατης διαμάχης μεταξύ Τόκιο και Ναντσίνγκ, τόνισα πάνω απ’ όλα την αναγκαιότητα της ενεργούς συμμετοχής των επαναστατών εργατών στον πόλεμο εναντίων των ιμπεριαλιστών καταπιεστών. Γιατί το έκανα; Γιατί, πρώτ’ απ’ όλα, είναι σωστό από Μαρξιστική σκοπιά. Δεύτερον, γιατί ήταν απαραίτητο από την άποψη της επιβίωσης των φίλων μας στην Κίνα. Αύριο η ΓκεΠεΟυ, που βρίσκεται σε συμμαχία με το Κουόμιτανγκ (όπως και με τον Νεγκρίν στην Ισπανία), θα παρουσιάσει τους φίλους μας ως ντεφετιστές και πράκτορες της Ιαπωνίας. Τους καλύτερους από αυτούς, με επικεφαλής τον Chten Tu-hsiu, μπορούν εθνικά και διεθνώς να τους εκθέσουν και να τους σκοτώσουν. Ήταν απαραίτητο να τονίσω ότι η 4η Διεθνής είναι στο πλευρό της Κίνας ενάντια στην Ιαπωνία. Και ταυτόχρονα προσέθεσα: χωρίς να εγκαταλείψει ούτε το πρόγραμμα ούτε την ανεξαρτησία της.
Οι ανόητοι αϊφελίτες προσπάθησαν να μας χλευάσουν για αυτήν την «επιφύλαξη». «Οι Τροτσκιστές» λένε, «θέλουν να υπηρετήσουν τον Τσιαν Κάι-Σεκ στην πράξη και το προλεταριάτο στα λόγια». Η ενεργή και συνειδητή συμμετοχή στον πόλεμο δε σημαίνει να «υπηρετήσουμε τον Τσιαν Κάι-Σεκ » αλλά να υπηρετήσουμε την ανεξαρτησία μιας αποικιοκρατούμενης χώρας παρά τον Τσιαν Κάι-Σεκ. Και τα λόγια που στρέφονται κατά του Κουόμιτανγκ είναι τα μέσα για να εκπαιδευτούν οι μάζες για την ανατροπή του Τσιαν Κάι-Σεκ. Η συμμετοχή στο στρατιωτικό αγώνα κάτω από τις διαταγές του Τσιαν Κάι-Σεκ, εφόσον αυτός είναι που δυστυχώς διευθύνει τον πόλεμο για την ανεξαρτησία – η πολιτική προετοιμασία της ανατροπής του Τσιαν Κάι-Σεκ… αυτή είναι η μόνη επαναστατική πολιτική. Οι αϊφελίτες αντιπαραθέτουν την πολιτική της «ταξικής πάλης» σε αυτήν την «εθνικιστική και σοσιαλπατριωτική» πολιτική. Ο Λένιν αντιπάλεψε αυτήν την αφηρημένη και στείρα αντίθεση σε όλη τη ζωή του. Για εκείνον, τα συμφέροντα του παγκόσμιου προλεταριάτου υπαγόρευαν το καθήκον για βοήθεια στους καταπιεσμένους λαούς στον εθνικό και πατριωτικό αγώνα τους ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Αυτοί που δεν το έχουν καταλάβει ακόμη, σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα μετά τον Παγκόσμιο Πόλεμο και είκοσι χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, πρέπει να απορριφθούν ανελέητα ως οι χειρότεροι εχθροί στο εσωτερικό της επαναστατικής πρωτοπορίας. Αυτή ακριβώς είναι η περίπτωση του Άιφελ και των ομοίων του!
Λέων Τρότσκυ
Avantgarde 