Τα BRICS στο στόχαστρο: Η Αυτοκρατορία αντεπιτίθεται στη Βραζιλία

Διαδήλωση ενάντια στις προσπάθειες αποπομπής της προέδρου της Βραζιλίας (πηγή: telesurtv.net)

Αναδημοσιεύουμε ένα άρθρο του Eric Draitser από το Mintpress News για την κατάσταση στη Βραζιλία, σε μετάφραση της Νικολέττας Κίτσου. Το άρθρο καταπιάνεται, και σωστά πράττει, με τη μεγάλη εικόνα στην οποία κανείς πρέπει να εστιάσει πολιτικά στη βραζιλιάνικη κρίση: την προσπάθεια της υποστηριζόμενης από τον ιμπεριαλισμό δεξιάς να εκμεταλλευτεί κάποιες υποθέσεις διαφθοράς (που ούτως ή άλλως είναι σύμφυτη με το καπιταλιστικό σύστημα) στις οποίες φέρονται να εμπλέκονται στελέχη της κυβέρνησης, για να επανέλθει στην εξουσία, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας της Αυτοκρατορίας να εμπεδώσει την πολιτική της στη Λατινική Αμερική και να την υπάγει απευθείας στην επικράτειά της. Το σχέδιο αυτό έχει σαν πρώτο στόχο να τελειώνει μια για πάντα με την Αριστερά στη Λατινική Αμερική και μιλώντας για Αριστερά εννοούμε όλες τις κυβερνήσεις σοσιαλδημοκρατικού – μπολιβαριανού χαρακτήρα, τις κυβερνήσεις του «κεϋνσιανισμού από τα κάτω», τις κυβερνήσεις των «Πειρατών της Καραϊβικής», όπως τις είχε χαρακτηρίσει ο Tariq Ali. Ο πρώτος στόχος είναι αναγκαίος για την επίτευξη του γενικού σχεδίου που δεν είναι άλλο παρά η αποσταθεροποίηση και η διάλυση των BRICS (να επαναλάβουμε πως εδώ δεν υπάρχει καμιά «ενδοϊμπεριαλιστική διαμάχη», γιατί καμιά από τις χώρες μέλη των BRICS δεν είναι ιμπεριαλιστική), η διάλυση της Mercosur και η υπαγωγή αυτών των χωρών απευθείας στην Trans-Pacific Partnership(TPP) που είναι στην ουσία η TTIP των χωρών του Ειρηνικού. Η επίλυση των – πολύ υπαρκτών – διαφορών που έχει ο επαναστατικός κομμουνισμός με το Εργατικό Κόμμα που κυβερνά στη Βραζιλία, περνάει πρώτα και κύρια από το τσάκισμα της αστικής αντίδρασης που έχει βγει στο δρόμο και προσπαθεί να επιβάλει τις δικές της λύσεις – τα βέλη του ταξικού μας στρατοπέδου πρέπει σε αυτή τη φάση να στρέφονται προς τα εκεί.

Β.Π.

Την τελευταία δεκαετία έχει παρατηρηθεί ένας αξιοσημείωτος συγκερασμός μη δυτικών κρατών σε οικονομικές και πολιτικές συνεργασίες. Αυτοί οι πολυμερείς οργανισμοί έχουν υποστηριχθεί ως εναλλακτικές στα Δυτικά όργανα πολιτικής και οικονομικής εξουσίας όπως το ΝΑΤΟ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα.

Από την ανάπτυξη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης μέχρι τη σύσταση της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, τη στρατηγική «Μία ζώνη, Ένας δρόμος» της Κίνας για τη σύνδεση μεγάλου τμήματος της ευρασιατικής περιφέρειας μέσω του εμπορίου και των  επενδύσεων, και πιο πρόσφατα την ίδρυση της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων και Υποδομών, πολλοί έχουν δει αυτές τις εξελίξεις ως μία βασική προϋπόθεση για την αποκέντρωση της παγκόσμιας δύναμης από τα αυτοκρατορικά κέντρα της Ουάσιγκτον , της Wall Street, του Λονδίνου και των Βρυξελλών.

Ωστόσο κανένας από τους αναδυόμενους διεθνείς ομίλους του Παγκόσμιου Νότου δεν είναι πιο ελπιδοφόρος, από την άποψη τόσο των δημοσίων σχέσεων όσο και της πραγματικής οικονομικής συνεργασίας, από τις χώρες της ομάδας BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική).

Στις χώρες της ομάδας BRICS αντιστοιχεί το 46% του παγκόσμιου πληθυσμού – πάνω από 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι το 2015 – καθιστώντας την το μεγαλύτερο ενιαίο μπλοκ ως προς το ανθρώπινο δυναμικό μεταξύ των παγκόσμιων συμμαχιών. Η εμβέλεια της ομάδας BRICS, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη αυτοπεποίθησή της ως οικονομική δύναμη, έχει αναμφίβολα προκαλέσει ανησυχία στην Ουάσιγκτον και γενικά στη Δύση.

Δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη ότι κατά τους τελευταίους 12 ώς 24 μήνες έχουν γίνει σημαντικές κινήσεις για να υπονομευτεί κάθε κράτος μέλος της ομάδας BRICS και να αποσταθεροποιηθούν όλα με τη χρήση πολιτικών και οικονομικών μέσων. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι εκείνοι οι ηγέτες που φαίνονται να δίνουν τα χέρια χαμογελαστοί στις πρόσφατες συνόδους κορυφής της ομάδας BRICS είναι τώρα είτε στόχοι προσπαθειών αποσταθεροποίησης και ανατροπής – όπως στις περιπτώσεις της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής – είτε αποτελούν στόχο στρατιωτικής και πολιτικής επίθεσης “γοητείας” όπως συμβαίνει με την Ινδία. Σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους  επωφελούνται σημαντικά από τις τελευταίες εξελίξεις.

 Η Βραζιλία στο στόχαστρο

Μία από τις πραγματικές και δοκιμασμένες μεθόδους που χρησιμοποιεί η αυτοκρατορία των ΗΠΑ για την αποσταθεροποίηση μιας χώρας που έχει μπει στο στόχαστρο είναι μέσα από την κατασκευή και την προώθηση πολιτικών σκανδάλων ή/και πολιτικών κινημάτων που εμφανίζονται ως αντιπολιτευόμενα αλλά των οποίων τα συμφέροντα, είτε συνειδητά είτε όχι, ευθυγραμμίζονται με το κυρίαρχο καθεστώς στη Δύση. Και τα δύο αυτά στοιχεία εμφανίζονται στη Βραζιλία, που τα τελευταία χρόνια έχει κινηθεί προς μία αυξημένη οικονομική, και ως εκ τούτου πολιτική, ανεξαρτησία.

Στη Βραζιλία η κυβέρνηση της Dilma Rousseff αντιμετωπίζει μία μεγάλων διαστάσεων εκστρατεία αποσταθεροποίησης ενορχηστρωμένη από ισχυρά δεξιά στοιχεία στη χώρα και τους υποστηρικτές τους στις ΗΠΑ. Υπό την πάντα βολική σημαία της «καταπολέμησης της διαφθοράς», εκατομμύρια άνθρωποι έχουν βγει στους δρόμους για να απαιτήσουν την εκδίωξη της δύο φορές εκλεγμένης κυβέρνησης της Rousseff στον απόηχο μιας σειράς από αποκαλύψεις για υποτιθέμενη διαφθορά που αφορά την ημι-κρατική, ημι-ιδιωτική εταιρεία πετρελαίου Petrobras.

Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, μια σειρά από πολιτικούς, μερικοί εκ των οποίων συνδέονται τόσο με την Πρόεδρο Rοusseff όσο και με το Εργατικό Κόμμα, έχουν οικειοποιηθεί τουλάχιστον το 3% από τα δισεκατομμύρια σε πετρελαϊκά έσοδα της Petrobras, κάτι που απεικονίζει τη συνεχιζόμενη παράδοση της διαφθοράς στη Βραζιλία.

Ο πιο πρόσφατος στόχος είναι ο πρώην Πρόεδρος Lula da Silva, που συνελήφθη και απομακρύνθηκε βιαίως από το σπίτι του σε μια κραυγαλέα επίδειξη δύναμης από τις αστυνομικές αρχές, η οποία είχε ως σκοπό να ταπεινώσει τον 70χρονο ιδρυτή του Εργατικού Κόμματος. Λόγω της προέλευσής του από την εργατική τάξη, ο πρώην Πρόεδρος είχε θεωρηθεί ως η ελπίδα και η υπερηφάνεια της Αριστεράς στη Βραζιλία και η δημόσια απομάκρυνσή του από το σπίτι του στις αρχές του Μαρτίου πυροδότησε τον τελευταίο γύρο διαμαρτυριών.

 Όμως τι – ή ποιος – κρύβεται πίσω από το ήπιο πραξικόπημα στη Βραζιλία;

 Η Δεξιά είναι η κινητήρια δύναμη των διαδηλώσεων, παρά το όποιο προοδευτικό αίσθημα υπέρ της καταπολέμησης της διαφθοράς που διατυπώθηκε από διάφορα τμήματα του κινήματος διαμαρτυρίας. Δύο από τις κυριότερες ομάδες που είναι υπεύθυνες για την οργάνωση και την υποκίνηση των διαδηλώσεων είναι το Κίνημα Ελεύθερη Βραζιλία (MBL) και οι Φοιτητές για την Ελευθερία (EPL), που και οι δύο έχουν άμεσους δεσμούς με τους Charles και David Koch, γνωστούς δεξιούς και υπερσυντηρητικούς δισεκατομμυριούχους των ΗΠΑ, καθώς και με άλλες εξέχουσες προσωπικότητες του ακροδεξιού και υπέρ των επιχειρήσεων νεοφιλελεύθερου καθεστώτος.

Του MBL ηγούνται ο Fabio Ostermann και o Juliano Torres,που και οι δύο έχουν σπουδάσει στην Ακαδημία Διοίκησης Atlas (Atlas Leadership Academy), έναν δορυφόρο του Ιδρύματος Οικονομικών Ερευνών Atlas που χρηματοδοτείται απευθείας από τους αδελφούς Koch. Η EPL αποτελεί παράρτημα της ομώνυμης οργάνωσης με έδρα τις ΗΠΑ (Students for Liberty), ένα πασίγνωστο γκρουπ των αδερφών Koch με βαθείς δεσμούς με το πολιτικό κατεστημένο της Δεξιάς στις ΗΠΑ. 

Ένα από τα κορυφαία πρόσωπα του κινήματος είναι ο Kim Kataguiri, ένας 20χρονος «ακτιβιστής», από τους ιδρυτές του MBL και ηγετικό στέλεχος του EPL. Ξεδιάντροπα υπέρ του μεγάλου επιχειρηματικού κεφαλαίου, είναι οπαδός της λεγόμενης Αυστριακής Σχολής Οικονομικής Σκέψης, της οικονομικής ιδεολογίας που υποστηρίζει την πλήρη απορρύθμιση της οικονομίας προς όφελος των ιδιωτικών επιχειρήσεων, και μεγάλος θαυμαστής του Milton Friedman, του πατέρα αυτού που είναι γνωστό σήμερα ως νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός.

Ο Kataguiri και οι ομοϊδεάτες του δεξιοί ακτιβιστές φρόντισαν γρήγορα να αποστασιοποιηθούν από την αιματοβαμμένη κληρονομιά των δεξιών πραξικοπημάτων στη Βραζιλία και τη Λατινική Αμερική, για προφανείς λόγους. Ωστόσο ασπάζονται ακριβώς τις ίδιες οικονομικές πολιτικές με αυτές που εφαρμόστηκαν σε όλη την περιοχή, ίσως πιο ξεκάθαρα στη Χιλή υπό τη βάναυση δικτατορία του Augusto Pinochet, του οποίου τις οικονομικές πολιτικές δεν καθοδήγησε κανείς άλλος από τον ίδιο τον Friedman.

Όπως εξήγησε ο Kataguiri στον Guardian το 2015:

«Υπερασπιζόμαστε τις ελεύθερες αγορές, θέλουμε χαμηλότερους φόρους και την ιδιωτικοποίηση όλων των δημοσίων επιχειρήσεων… Στη Βραζιλία, η Αριστερά εξακολουθεί να αρέσει στους νέους ανθρώπους … Θέλουμε να καταστρέψουμε την αντίληψη ότι αν υπερασπίζεσαι τις ελεύθερες αγορές τότε είσαι ένας γέρος που ζητά δικτατορία… Δυστυχώς, δεν έχουμε μεγάλους χορηγούς. Η κυβέρνηση και μια μερίδα του Τύπου υποστηρίζουν ότι χρηματοδοτούμαστε από πλούσιους ανθρώπους. Δεν θα ήταν καθόλου πρόβλημα να χρηματοδοτούμαστε από πλούσιους.»

Δυστυχώς για τον Kataguiri, τον Ostermann, τον Torres και τους ομοϊδεάτες τους, η αλήθεια σχετικά με τις διασυνδέσεις τους με το ισχυρό χρηματιστικό κεφάλαιο και τις επιχειρήσεις στις ΗΠΑ και σε όλη τη Λατινική Αμερική είναι πολύ γνωστή. Κι όμως τα επιχειρηματικά ΜΜΕ συγκαλύπτουν αυτές τις διασυνδέσεις, παρουσιάζοντας τις διαμαρτυρίες ως κάποιου είδους γνήσια έκφραση της λαϊκής δυσαρέσκειας και όχι ως μια βιομηχανοποιημένη μορφή πολιτικής χειραγώγησης και αποσταθεροποίησης που πατά στην τωρινή οικονομική δυσπραγία για να εκμεταλλευτεί κτηνωδώς την κοινή γνώμη. Η οικονομική ύφεση της Βραζιλίας τα τελευταία δύο χρόνια έχει κάνει την προσπάθεια αυτή πολύ ευκολότερη.

Άλλες ομάδες επιρροής, όπως η Vem Pra Rua («Ελάτε στους δρόμους») χρηματοδοτούνται απευθείας από ισχυρά δεξιά επιχειρηματικά συμφέροντα στο εσωτερικό της χώρας, συμπεριλαμβανομένου του πλουσιότερου ανθρώπου στη Βραζιλία, του Jorge Paulo Lemann. Όπως σημειώνει το Bloomberg σε ένα προφίλ του Lemann το 2013:

«Στις ΗΠΑ ο Lemann είναι σχεδόν άγνωστος, παρόλο που ο ίδιος και οι δύο μακροχρόνιοι συνεργάτες του, ο Marcel Herrmann και ο Carlos Alberto Sicupira, ελέγχουν πλέον τρία σύμβολα της καταναλωτικής κουλτούρας των ΗΠΑ: την κέτσαπ Heinz, τα BurgerKing και, μετά την εξαγορά ύψους 52 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Anheuser-Busch το 2008, τη μπίρα Budweiser. Η συνολική εμπορική αξία των εταιρειών που ελέγχουν είναι 187 δισεκατομμύρια δολάρια, μεγαλύτερη από εκείνη της Citigroup.

Στη Βραζιλία ο Lemann είναι ένας ήρωας της επιχειρηματικής τάξης … Με περιουσία 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων βρίσκεται στην 32^η θέση του Καταλόγου Δισεκατομμυριούχων της Bloomberg, 7 θέσεις κάτω από τον George Soros και τρεις πάνω  από τον Carl Icahn.»

Εν τω μεταξύ τα αντιδραστικά, υπέρ των ΗΠΑ, στοιχεία εντός (και εκτός) της Βραζιλίας είναι ιδιαίτερα εξοργισμένα με το Εργατικό Κόμμα και, γενικότερα, την Αριστερά. Αυτό δεν οφείλεται στη διαφθορά – αν και αυτή παραμένει αναμφίβολα πρόβλημα – αλλά στην ανάδειξη στην εξουσία πολιτικών δυνάμεων που εκπροσωπούν την εργατική τάξη και τους φτωχούς Βραζιλιάνους.

Όπως το Βορειοαμερικανικό Συνέδριο για την Λατινική Αμερική αξιολόγησε ορθά τον Απρίλιο του 2015: «Μην πιστεύετε την έμφαση που δίνουν στη διαφθορά τα ελεγχόμενα από τη Δεξιά ΜΜΕ, οι πρόσφατες διαδηλώσεις υποκινούνται από την παγιωμένη δυσαρέσκεια που προκαλεί στις ελίτ τάξεις η επεκτεινόμενη οικονομική και πολιτική ενσωμάτωση της πλειοψηφίας του έθνους.»

Γονατίζοντας την ομάδα BRICS

Εν ολίγοις, παρά τη φανταχτερή ρητορική κατά της διαφθοράς, η επίθεση στην αριστερή κυβέρνηση της Rousseff είναι το αποτέλεσμα μιας συντονισμένης εκστρατείας από επιχειρηματικά συμφέροντα με δεσμούς με την Ουάσινγκτον και τη Wall Street, που βλέπουν στη Βραζιλία ένα επικίνδυνο προηγούμενο κατά το οποίο μια αριστερή κυβέρνηση, φιλική και συμμαχική με τα μπολιβαριανά κινήματα στη Βενεζουέλα, στη Βολιβία, στο Εκουαδόρ και μέχρι πρόσφατα στην Αργεντινή, μπόρεσε να αποκτήσει εξουσία και να ηγείται μιας οικονομικής άνθησης.

Και πράγματι, αυτό το σημείο δεν πρέπει να υποτιμάται – δηλαδή, η τωρινή οικονομική πτώση σε βασικά εμπορεύματα όπως το πετρέλαιο που έχει βάλει φρένο στην ταχεία οικονομική ανάπτυξη της Βραζιλίας.

Όντως τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η εξάπλωση του αντικυβερνητικού αισθήματος σχετίζεται άμεσα με την τελμάτωση της αύξησης του ΑΕΠ, που και αυτή συνδέεται με τηνπτώση της τιμής βασικών εμπορευμάτων.  Όπως έχει υποστηριχθεί πειστικά από πολλούς, την κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου έχουν χωρίς αμφιβολία υποδαυλίσει και ενθαρρύνει, αν όχι άμεσα ενορχηστρώσει, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στον Κόλπο βάζοντας στο στόχαστρο μη δυτικές χώρες των οποίων οι οικονομίες εξαρτώνται από τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο – τη Βενεζουέλα, τη Βολιβία, τη Βραζιλία και ιδίως τη Ρωσία.

Ένα γράφημα που παρουσιάζει τη συσχέτιση μεταξύ της ανόδου των αντικυβερνητικών αισθημάτων με τη στασιμότητα της αύξησης του ΑΕΠ

Ουσιαστικά, αυτό που  εκτυλίσσεται στη Βραζιλία είναι μια πολύπλευρη προσπάθεια να αποσταθεροποιηθεί η χώρα μέσω ποικίλων πολιτικών και οικονομικών μέσων, με απώτερο στόχο να γονατίσουν ένα βασικό μέλος των BRICS. Αλλά δεν είναι το μόνο.

Η Βραζιλία σίγουρα δεν είναι το μοναδικό μέλος της ομάδας BRICS που αντιμετωπίζει μια επίθεση από το σύστημα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Το επόμενο άρθρο αυτής της σειράς θα εξετάσει τις αποσταθεροποιητικές δυνάμεις στη Νότια Αφρική. Μελλοντικά κείμενα θα αναλύσουν την αυξανόμενη στρατιωτική σύνδεση ΗΠΑ και Ινδίας, καθώς και τις πολύπλευρες στρατηγικές για τη συγκράτηση, την απομόνωση και την αποσταθεροποίηση  της Ρωσίας και της Κίνας.