Σκέψεις για τα “Κίτρινα Γιλέκα”

Leon Kokotas

Σε προηγούμενο ποστ είχα γράψει τα παρακάτω απαντώντας σε μια τάση μέσα στην αριστερά που μπορεί να «αλληθωρίζει» ακόμη και προς την ακροδεξιά εκτροπή, θεωρώντας ότι ακόμη και αυτή, μπορεί να είναι μια αντινεοφιλελεύθερη απάντηση: «Ούτε με τον Μακρόν, ούτε με τα «κίτρινα γιλέκα». Ούτε με το νεοφιλελεύθερο γαλλικό κράτος εκτάκτου ανάγκης, ούτε με την αναβίωση του γαλλικού αυτοκρατορικού αισθήματος που θα ψάχνει το δικό του «ζωτικό χώρο».
Αυτό που έγραφα δηλαδή είναι ότι η αριστερά οφείλει να δράσει ως ο «Τρίτος Πόλος», με τα δικά της μπλοκ και τα δικά της συνθήματα, ενάντια στον κοινωνικό κανιβαλισμό, κόντρα στην ακροδεξιά πολιτική προοπτική. Το καθήκον της θα ήταν να συγκρουστεί με την «Πάνω Πλατεία», να τη διαλύσει, να σπάσει την ακροδεξιά ηγεμονία, απαγορεύοντας στην πράξη, τη φυσική παρουσία και το δημόσιο λόγο στην ακροδεξιά. Όλα τα άλλα έρχονται δεύτερα.
Βρισκόμαστε δυστυχώς σήμερα στη δυσάρεστη κατάσταση που ορισμένοι από εμάς θα έβλεπαν τη «Βανδέα» και θα την χαρακτήριζαν ένα γνήσιο λαϊκό κίνημα, ίσως από αυτά που θα έπρεπε ιδεοτυπικά να στηρίζουμε και να συμμετέχουμε κιόλας, για να μην τα χαρίσουμε στην αντίδραση. Το βασικό πρόβλημα αυτού του συλλογισμού, δεν είναι ο χαρακτηρισμός του κινήματος της Βανδέας ως λαϊκό κίνημα, διότι ήταν τέτοιο, αλλά η πλήρης αδυναμία συγκριτικής αποτίμησης της πολιτικής του δυναμικής, η πλήρης αδυναμία ένταξης αυτού του κινήματος και των αιτημάτων του στο πολιτικό πλαίσιο της εποχής, στη μεγάλη αφήγηση, τη Γαλλική Επανάσταση. Αν το δει κάποιος (το κίνημα της Βανδέας) με τον τρόπο που βλέπουν ορισμένοι σήμερα τα «κίτρινα γιλέκα» -που συνηθίζουν να ορίζουν την τάξη και κατά συνέπεια τον ταξικό αγώνα με βάση οικονομικά αιτήματα διαχωρισμένα από αυτό που είναι η τάξη ως πολιτική και ιστορική προοπτική- θα έλεγε ότι η άρνηση της στράτευσης και η αποφυγή της φορολογίας -που ήταν τα αιτήματα των αγροτών- ήταν δίκαια αιτήματα.
Η ουσία είναι ότι η Βανδέα ήταν ένα γνήσιο αντεπαναστατικό κίνημα και μάλιστα για τους ιστορικούς αποτελεί τον ιδεότυπο αυτών των κινημάτων. Το κίνημα ξέσπασε μόλις ψηφίστηκε ο νόμος που αφαιρούσε την ιθαγένεια από τους Γάλλους που δεν ορκίζονταν πίστη στο νέο καθεστώς, τη Republique. Στην υπόλοιπη Γαλλία, το 90% των ιερέων είχαν ορκιστεί πίστη στο νέο καθεστώς, ενώ στη Βανδέα ήταν κάτω από 50% και αυτοί που δεν είχαν ορκιστεί πίστη, ήταν αναγκασμένοι να πάρουν το δρόμο της εξορίας. Το κίνημα λοιπόν ήταν κληρικαλιστικό και οργανώθηκε γύρω από τον κλήρο για την αποτροπή της εξαφάνισης της ελίτ εκείνης που ήταν η ραχοκοκαλιά της παλιάς τάξης πραγμάτων που εξαφανιζόταν μαζί με την ελίτ που την εκπροσωπούσε. Τα δε αιτήματα ήταν αντιδραστικά, αν συλλογιστούμε το γενικό πλαίσιο. Η επανάσταση είχε επικρατήσει κυρίως στις μεγάλες πόλεις και ήταν περικυκλωμένη από εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς . Όσο ρομαντικά δίκαιο και να φαίνεται ότι ο αγρότης έπρεπε να καλλιεργήσει τη γη του για να μην πεινάει, η δημοκρατία για να υπερασπίσει τον εαυτό της και να κάνει το σχέδιο της, διεθνές σχέδιο, έπρεπε να διαθέτει πόρους και στρατό. Η «τάξη» το 1793 στη Βανδέα, δεν βρισκόταν στα δίκαια αιτήματα των αγροτών -που ήταν ιστορικά άδικα- αλλά στον Τρόμο που τους επιβλήθηκε, η «τάξη» βρισκόταν στη «μεγάλη εικόνα», στην προοπτική της προόδου και της ανθρώπινης χειραφέτησης που άνοιξε με τη Γαλλική Επανάσταση.
Με τα παραπάνω δεν επιχειρώ καμία καρικατούρα σύγκρισης (γιατί τέτοια θα ήταν) των δυο κινημάτων, της Βανδέας από τη μια και των «κίτρινων γιλέκων» από την άλλη. Τοποθετούμαι πάνω στη μεθοδολογική ματιά μιας ορισμένης μερίδας συντρόφων, που είναι εξαιρετικά προβληματική.

Το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων» δεν ήταν αυθόρμητο. Το κίνημα έχει τη «γεωγραφία» του και το πολιτικό προσωπικό που το έστησε και δρα ως πρωτοπορία του. Το κίνημα ξεκίνησε από την επαρχία, από τη βαθιά Γαλλία, του Ζωρζ Μπωβέ, του Πιέρ Πουζάντ, τη Γαλλία των πληττόμενων μικρο-νοικοκυραίων, επαγγελματιών και αγροτών. Όποιος θέλει να διαπιστώσει τι πιστεύει αυτή η βαθιά Γαλλία δεν είναι ανάγκη να διαβάσει ένα φορτηγό βιβλία, ας κοιτάξει πως ψήφισαν. Το κίνημα αυτό χτίστηκε πάνω στην απογοήτευση αυτών των στρωμάτων, πάνω στο θυμό τους, αλλά καμία απογοήτευση, καμία ματαίωση δεν είναι πολιτικά αδιαμεσολάβητες και αυτό το πικρό μάθημα το λάβαμε από την περίπτωση του ναζισμού. Τα δίκτυα ιεραρχίας και πολιτικής πατρωνίας της βαθιάς Γαλλίας, τα Καθολικά συνδικάτα κλπ της συντηρητικής Γαλλίας, έστησαν αυτό το κίνημα και ηγεμόνευσαν επί αυτού.
Τα αιτήματα του και ο αντινεοφιλεύθερος χαρακτήρας του, δεν πρέπει να ξενίζουν κανέναν από αυτούς που έχουν μελετήσει το φαινόμενο της ακροδεξιάς και της συντηρητικής επανάστασης. Όλα αυτά που λένε, από τη φορολογία, την τραπεζοκρατία, την άμεση δημοκρατία, την ανυποληψία απέναντι στο κεντρικό κράτος που δεν τους υπολογίζει και την επιστροφή στον κοινοτισμό ως απάντηση στις ελίτ του κέντρου, μας τα έχουν ξαναπεί όλοι οι μεγάλοι αντεπαναστάτες, από την εποχή του Ντε Μαιστρ και του Μπερκ. Αυτό ήταν μέρος του περιεχομένου του αμερικάνικου ποπουλισμού του 19ου αιώνα που καλούσε την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να εξολοθρεύσει τους γηγενείς στο όνομα του αγροτικού ρομαντισμού, τα συνθήματα της εξεγερμένης Ομοσπονδίας στον αμερικανικό εμφύλιο. Αυτά είναι ο δημόσιος λόγος των αμερικανικών στις μεσοδυτικές πολιτείες που έκαναν την alt-right κυβέρνηση. Αυτή είναι η ιστορία της γαλλικής ακροδεξιάς πριν την έλευση του ναζισμού και αυτός ήταν ο γερμανικός αντιμοντέρνος ρομαντισμός που εξέθρεψε τον αντισημιτισμό, τον 19ο αιώνα. Ο ναζισμός και ο μουσολινικός φασισμός είναι από μόνα τους πολιτικά διαμεσολαβημένα και εκπροσωπημένα κινήματα του θυμού και της απογοήτευσης των πληττόμενων, των υποτελών, από την πατρίδα και τον μισαλλόδοξο ρατσισμό.
Ο Domenico Losurdo, κάνοντας κριτική στο φιλελευθερισμό, με έμαθε μαζί με τον «πήχη» να θέτω το ερώτημα «από ποιον και για ποιον». Αυτό τελικά πρέπει να εξετάζει ένας αριστερός κοιτώντας τον 19ο αιώνα αυτών των κινημάτων, είναι η στάση τους απέναντι στη Γαλλική Επανάσταση, η στάση τους απέναντι στη δουλοκτησία, η στάση τους απέναντι στην οργανωμένη εργατική τάξη και στο ζήτημα των Εβραίων. Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο προσθέτονται επιπλέον ζητήματα που καθορίζουν νέα διαιρετική τομή και είναι οι αφηγήσεις της πατρίδας και του κομμουνισμού.
Η βαθιά Γαλλία που δημιούργησε και εξέθρεψε αυτό το κίνημα είναι βαθιά συντηρητική, ξενόφοβη, αντι-ισλαμική, νοσταλγός της αυτοκρατορίας και έχει άποψη για το κοινωνικό κράτος. Όπως έχει δηλώσει παντοιοτρόπως μέσω των εκπροσώπων της -ακόμη και των «κινηματικών»- την ενδιαφέρει, όχι το μέγεθος της φορολογίας, αλλά η κατεύθυνση. Την ενδιαφέρει ποιος ακριβώς ωφελείται από τη φορολογία, αν σε τελική ανάλυση τα λεφτά τους πάνε στους Γάλλους ή στους «αραπάδες». Αν τελικά τα λεφτά τους πάνε για ένα καθαρά γαλλικό σχέδιο με διεθνή προοπτική ή αν τα νέμονται οι «λιμάρηδες» εντός της ΕΕ. Αν τελικά τα λεφτά τους πάνε στον προορισμό της Μεγάλης Γαλλίας, απέναντι στη Μεγάλη Γερμανία. Η βαθιά Γαλλία πιστεύει στις αξίες που εκπροσωπεί ο Στρατάρχης Πεταίν, πράγμα που το παραδέχτηκε στην πράξη ο ίδιος ο Μακρόν.
Πολλοί επίσης από αυτούς που πιστεύουν ότι τα «κίτρινα γιλέκα» είναι ένα αυθόρμητο αντινεοφιλελεύθερο κίνημα, αρνούνται να δουν την «μεγάλη εικόνα». Η «μεγάλη εικόνα» είναι το θέριεμα της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και η μάχη των ευρωεκλογών. Το κίνημα αυτό οικοδομήθηκε στη λογική της «από τα κάτω» έναρξης της προεκλογικής εκστρατείας της ακροδεξιάς στη Γαλλία. Δεν είναι κάτι άλλο από την επικαιροποίηση του ακροδεξιού ειδώλου. Ο βαθύς, αγνός, αδιαμεσολάβητος και περιούσιος λαός εν μέσω ενός ηρωικού εθνικού αγώνα, είτε αυτός είναι ο Πρώτος Παγκόσμιος, είτε της Αλγερίας, είτε ενάντια στο Μακρόν, που έχει από καιρό προδώσει αυτό που είναι ιδεοτυπικά για την ακροδεξιά το «γαλλικό συμφέρον» στο όνομα μιας απρόσωπης παγκοσμιοποίησης και μιας ανάλγητης κεντρικής γραφειοκρατίας.

Το τι κίνημα τελικά ήταν αυτό που κάποια στιγμή έφτασε και στο Παρίσι, το κατάλαβαν διάφοροι επί του πεδίου. Οι δυο μεγάλες συνδικαλιστικές οργανώσεις, η CFDT και η CGT, αρχικά στράφηκαν με δηλώσεις αν όχι εναντίον του, τουλάχιστον υποψιασμένες ότι είναι από τα κινήματα που «μπορούν να βγάλουν δόντια». Ο Μελανσόν πάλι, αν είναι ακριβείς οι πληροφορίες μου, έσπευσε να το προσεγγίσει. Τα προάστια επίσης που έχουν «λυμένο το ζωνάρι για καυγά» με την αστυνομία και το κεντρικό κράτος δεν κινήθηκαν «αυθορμήτως» να ενωθούν με το επίσης «αυθόρμητο κίνημα» των «κίτρινων γιλέκων». Η αλήθεια είναι ότι υπήρξαν προσπάθειες από διάφορες οργανώσεις της αριστεράς και από διάφορα συνδικάτα -και στα προάστια- να κατέβει ο κόσμος στις κινητοποιήσεις. «Όλα τα λεφτά», είναι ένα βίντεο από το χθεσινό Παρίσι, με το παγωμένο και αμήχανο βλέμμα των συνδικαλιστών της CGT -λες και πλησίαζαν ένα άγνωστο ή εχθρικό στρατόπεδο- καθώς φτάνουν με πορεία και τους υποδέχονται με αλαλαγμούς ενθουσιασμού, οι ακτιβιστές των «κίτρινων γιλέκων». Είναι χαρακτηριστικό ότι η ακροδεξιά είχε εκδιωχθεί από τις διαδηλώσεις και τις Πλατείες του 2016. Τώρα μπορείς να δεις μαζί με την «τρικολόρ», να ανεμίζουν οι σημαίες της «επαναστατημένης Βάνδέας» ή οι σημαίες των Βουρβώνων με τους κρίνους. Η ακροδεξιά ένιωσε ότι το κίνημα σαν το σπίτι της. Αντισημιτικά συνθήματα, εκκλήσεις προς την αστυνομία να χτυπήσει αντί του κινήματος τους «αραπάδες», συμπλήρωναν μια ατμόσφαιρα «δυσφορίας».
Νομίζω ότι η κρίσιμη καμπή του κινήματος ήταν το Παρίσι. Το Παρίσι δεν είναι η γαλλική επαρχία. Στο Παρίσι έχει δύναμη όλη η γκάμα της «πολιτισμικής αριστεράς». Τα κίτρινα γιλέκα πλαισιώθηκαν από τα λεγόμενα «κόκκινα γιλέκα» και κάπου εκεί γίνεται κομμάτια όλη η ακροδεξιά προσδοκία της φιέστας. Τα επεισόδια που συνοδεύτηκαν με τον βανδαλισμό εθνικών μνημείων, ήταν στο επίπεδο του συμβολικού η δεύτερη μεγάλη ζημιά για την εικόνα της ακροδεξιάς.
Το Εθνικό Μέτωπο δεν είναι καμία «μπλανκιστικού τύπου» ακροδεξιά οργάνωση, να φαντάζεται επαναστάσεις και πραξικοπήματα. Είναι η δεξιά πτέρυγα του Γκωλισμού, ένα κόμμα του έθνους και της τάξης. Η Λεπέν θέλει να επιβάλλει το πρόγραμμα της μέσω του κοινοβουλευτικού δρόμου και όλη αυτή η περιπέτεια, μάλλον είχε σχεδιαστεί αρχικά σαν τη Μεγάλη Πορεία των Γκωλιστών που έθεσε τέρμα στο Γαλλικό Μάη. Η κρίση όμως είναι κοινωνικοπολιτικός επιταχυντής και τα πράγματα ξέφυγαν από τον αρχικό τους σχεδιασμό. Η Λεπέν λοιπόν κατά το αναμενόμενο αποσύρθηκε και είναι ένα ερώτημα βέβαια, αν το κίνημα αυτό θα συνεχίσει τη σταδιοδρομία του στην επαρχία, εκεί από όπου ξεκίνησε.
Υπάρχει λοιπόν ένα -φυγόπονο θα το χαρακτήριζα και προσκολλημένο στο παρελθόν της ήττας- τμήμα της αριστεράς που ζει ακόμη με τη φαντασίωση του Ιησού του Ναυή που συνοδευόμενος από το πλήθος, σαλπίζει και ρίχνει τα τείχη της Ιεριχούς. Κάνει δυο φορές λάθος και πέφτει και σε αντίφαση γιατί από την άλλη καθαγιάζει την «Σορελικού τύπου» βία και μάλιστα μια βία οργανωμένη από μια μειοψηφία της άλλης πλευράς. Όποιος είναι με τον πόλεμο, καταρχάς φτιάχνει το δικό του στρατό και δε περιμένει από τον στρατό του εχθρού, να λύσει τα δικά του ζητήματα, ζητήματα που η ιστορία έχει δείξει ότι λύνονται στο επίπεδο του πολιτικού και όχι του κοινωνικού.
Κυρίως όμως οφείλει θα έλεγα να βάλει σε μια τάξη την ιστορία του, να αρχίσει να διακρίνει με ευκρίνεια τα στρατόπεδα και τις σημαίες. Το κίνημα “Occupy” ή το κίνημα “Black lives matter” στήθηκαν από ανθρώπους του δικού μας στρατοπέδου με την ευρεία έννοια. Το κίνημα του Πολυτεχνείου που επικαλούνται διάφοροι ήταν η κραυγή ελευθερίας του ΕΑΜικού μπλοκ, που έβαζε μπροστά 8 χρόνια μετά μια δεύτερη εκδοχή των Ιουλιανών. Το ΕΑΜ εκτός από την εθνική σημαία είχε και την κόκκινη με το σφυροδρέπανο.
Πρέπει κάποια στιγμή να μάθουμε να ξεχωρίζουμε την σημασία που έχει η σημαία, άλλο η σημαία των επαναστατών της Βανδέας, άλλο των Καρλιστών της Ναβάρα και άλλο η Κόκκινη με το Σφυροδρέπανο.

Advertisement